H ΟΜΙΛΙΑ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΤΗΚΕ ΣΤΟΝ ΕΟΡΤΑΣΜΟ ΤΗΣ 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΑΣ

Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς το 1453, ο ελλαδικός χώρος δεν γνώρισε 400 χρόνια τουρκοκρατίας, ως είθισται να λέγεται πρόχειρα και προφανώς χωρίς αίσθηση της ιστορικής πραγματικότητας.

Αξιοσέβαστοι Εκκλησιαστικοί Πατέρες
Αξιότιμοι εκπρόσωποι της Δημοτικής Αρχής
Αγαπητοί καθηγητές, συμμαθητές και συντοπίτες

Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς το 1453, ο ελλαδικός χώρος δεν γνώρισε 400 χρόνια τουρκοκρατίας, ως είθισται να λέγεται πρόχειρα και προφανώς χωρίς αίσθηση της ιστορικής πραγματικότητας. Δυνάμεις, ευρωπαϊκές και μη, τον εποφθαλμιούσαν. Φυσικά πρωταγωνίστριες ήταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία και η Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας. Η περίοδος από τα μέσα του 15ου αι. ως τα μέσα του 18ου αι. χαρακτηρίζεται από τη σφοδρή σύγκρουση στον ελλαδικό χώρο ανάμεσα σε αυτές τις δύο δυνάμεις, για το ποια θα κυριαρχήσει στο Αιγαίο και στο Ιόνιο πέλαγος. Αποκορύφωμα αυτής της σύγκρουσης στάθηκε η πολυετής πολιορκία του βενετοκρατούμενου Χάνδακα, του Ηρακλείου δηλαδή, από του Οθωμανούς, η πιο μακραίωνη πολιορκία σε όλη την ευρωπαϊκή ιστορία, καθώς άρχισε το 1645 και τερματίστηκε, κατόπιν προδοσίας (!), το 1669.

Συνηθίζεται επίσης στους εορταστικούς λόγους για την 25η Μαρτίου να ακούμε για τα πάμπολλα βασανιστήρια που υπέστησαν οι χριστιανικοί πληθυσμοί που ήσαν υπό την τουρκική κατοχή. Αυτό αληθεύει, αλλά αποτελεί τη μία όψη του νομίσματος, γιατί πολλές πόλεις, ειδικά στο βόρειο ελλαδικό χώρο, όπως τα Ιωάννινα, η Ξάνθη και η Έδεσσα, απέκτησαν γρήγορα αρκετά προνόμια από τον Σουλτάνο και αναπτύχθηκαν, κυρίως μέσω του εμπορίου με τα υπόλοιπα Βαλκάνια αλλά και την κεντρική Ευρώπη. Τότε για ποιο λόγο ξεσηκώθηκαν οι Έλληνες εναντίον των Οθωμανών, θα μπορούσε να ρωτήσει κανείς. Η οικονομική ανάπτυξη πολλών ελληνικών πόλεων και οικισμών δεν σήμαινε ότι οι Έλληνες γενικά είχαν και πολλά δικαιώματα. Το αντίθετο, είχαν ελάχιστα. Δεν έπαυαν να είναι απλοί υπήκοοι ενός Σουλτάνου, που κυβερνούσε αυταρχικά με τη βοήθεια ενός διεφθαρμένου κρατικού μηχανισμού, κύρια χαρακτηριστικά του οποίου ήταν η ανάρρηση σε αξιώματα φαύλων και ανάξιων ανθρώπων και η διαφθορά των αξιωματούχων.

Ήταν απλά ζήτημα χρόνου από τον 18ο αι. και εξής να ξεσπάσουν μεγάλες εθνικές και κοινωνικές επαναστάσεις στις ευρωπαϊκές επαρχίες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Και σε αυτό το σημείο πρέπει να υπογραμμίσουμε τον ρόλο του Διαφωτισμού, ο οποίος με αφετηρία την Αγγλία και τη Γαλλία έκανε λόγο για μεγάλες αλλαγές στην κοινωνία, την παιδεία, την εξουσία, αλλαγές ριζοσπαστικές. Μιλούσε δηλαδή, για δικαιώματα όλων των ανθρώπων, για έλεγχο της εξουσίας από τους πολίτες, για τη δύναμη της παιδείας που μπορούσε να αλλάξει τον άνθρωπο και την κοινωνία κ.ά. Ο Διαφωτισμός γνώρισε μεγάλη εξάπλωση στον ελλαδικό χώρο τον 18ο αι. σημαντικός αριθμός Ελλήνων σπούδασαν σε κέντρα της δυτικής Ευρώπης και έγιναν φορείς των ιδεών του τις οποίες μετέδωσαν και στους υπόδουλους Έλληνες μέσω της ίδρυσης νέων σχολείων και της τύπωσης πολλών βιβλίων. Έτσι ο Ρήγας Φεραίος στον Θούριο του αναφέρει ότι είμαστε όλοι ίσοι και όχι ο ένας ανώτερος από τον άλλο? … είμαστε ελεύθεροι. Πολλοί Έλληνες επιδίωκαν πλέον την εθνική αναγέννηση. Ο Διαφωτισμός γέννησε δύο μεγάλες επαναστάσεις στα τέλη του 18ου αι. που προϋπήρξαν της Ελληνικής, την Αμερικανική (1775) και τη Γαλλική (1789).

Μετά από αυτές τις δύο ο κόσμος είναι πλέον διαφορετικός. Επαναστατικά κινήματα στην Ευρώπη εξαπλώνονται συνεχώς με αιτήματα, την εθνική ανεξαρτησία ή την κατοχύρωση δικαιωμάτων στους απλούς πολίτες. Τα παλαιά καθεστώτα των εστεμμένων ενώθηκαν μπροστά στον κίνδυνο θεσπίζοντας την Ιερά Συμμαχία με στόχο να καταπνίγεται με τη βία όποιο νέο επαναστατικό κίνημα αμφισβητούσε τα προνόμιά τους. Ένα πέπλο τρομοκράτησης των εθνών και των λαών κυριάρχησε στις αρχές του 19ου αι. Κάτω από αυτές τις δύσκολες συνθήκες ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση, μία επανάσταση που επιδίωξε την ελευθερία ενός έθνους από τα δεσμά μίας αυταρχικής και ξένης διοίκησης επιδιώκοντας να διοικείται πλέον σύμφωνα με τις αρχές της δικαιοσύνης και της ισονομίας.

Την Επανάσταση προκάλεσε η Φιλική Εταιρεία, μυστική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1814 στην Οδησσό της Ρωσίας από τρεις Έλληνες, τρεις άσημους εμπόρους ή γραμματείς εμπόρων, τον Εμμανουήλ Ξάνθο, τον Νικόλαο Σκουφά και τον Αθανάσιο Τσακάλωφ. Μεγάλες στιγμές της Επανάστασης ήταν η σφαγή της Χίου (1822) και η έξοδος του Μεσολογγίου (1826). Μεγάλοι Έλληνες ποιητές εμπνεύστηκαν από την Ελληνική Επανάσταση. Πρόκειται κυρίως για Επτανήσιους, καθώς τα Επτάνησα την περίοδο αυτή βρίσκονταν κάτω από αγγλική κατοχή. Οι σημαντικότεροι είναι ο Διονύσιος Σολωμός αλλά και ο Ανδρέας Κάλβος. Επιπλέον, αν και η επίσημη ηγεσία των ευρωπαϊκών κρατών τάχθηκε κατά του αγώνα των Ελλήνων, πολλοί Ευρωπαίοι στάθηκαν στο πλευρό των μαχόμενων Ελλήνων, είτε με τη γραφή τους, είτε με την τέχνη τους, είτε και με τη ζωή τους. Η επιμονή των Ελλήνων στον αγώνα, παρόλες τις εμφύλιες συρράξεις, και η διάδοση του Φιλελληνισμού ανάγκασε τελικά και τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να αλλάξουν στάση και να υποστηρίξουν ένα νέο ελληνικό κράτος με διεθνείς πράξεις ίδρυσής του (1830-1832).

Ας ακολουθήσουμε τη συμβουλή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και του Αδαμάντιου Κοραή. Ο πρώτος, ο αγράμματος πρωταγωνιστής της Επανάστασης, στην ιστορική του ομιλία στην Πνύκα προέτρεψε τους νέους να σκλαβωθούν στα γράμματα τους και να δοθούν στις σπουδές τους. Ο δεύτερος με την προστακτική του «δράξασθε ?παιδείας» καθιστά σαφές ότι μόνο μέσα από την παιδεία ο άνθρωπος γίνεται ελεύθερος και όποιος είναι ελεύθερος συλλογάται καλά και άρα ενεργεί σωστά. Μοιραζόμαστε μια χώρα μικρή στον χώρο αλλά απέραντη στον χρόνο, «ένα πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο, που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού, τη θάλασσα και το φως του ήλιου», όπως έγραψε ο ποιητής Γιώργος Σεφέρης. Και για όλους εμάς η Επανάσταση του 1821 είναι πάντα επίκαιρη γιατί μας υπενθυμίζει το ΧΡΕΟΣ μας σήμερα, καθώς η Δημοκρατία, η Ελευθερία και τα Δικαιώματα δοκιμάζονται σκληρά!

Tags: 25 μαρτίου, εθνική εορτή

Καλλιτεχνικό σχολείο Ηρακλείου 24 Μαΐου 2015 2014-2015

Trackback from your site.